In de jaren ’40 werd er in de Walt Disney filmstudio's gewerkt aan meerdere projecten, waaronder twee avondvullende animatiefilms, Mickey en de Bonenstaak en Bongo. Op een bepaald moment werd besloten om één film te maken die bestond uit een bundeling van meerdere verhalen, zoals de voorgaande Disney Classics. Zo werden beide verhalen aangepast en samengevoegd tot de film Vrij en Vrolijk. Met deze en eerdere films, bestaande uit meerdere kortere films, probeerde Walt de mensen in de oorlogsperiode te laten ontsnappen aan alle wereldproblemen en even te laten genieten. De titel Vrij en Vrolijk geeft dit al goed weer.


Om beide filmsegmenten tot een geheel te brengen, werd een oude bekende van stal gehaald. Na de film Pinokkio verscheen Japie Krekel opnieuw op het witte doek. Hij opent de film met een lied, getiteld I’m a Happy Go Lucky Fellow, wat oorspronkelijk geschreven was voor de film Pinokkio. Om een speelgoedbeer en een pop op te vrolijken, zet Japie een langspeelplaat op met het verhaal van Bongo de Circusbeer, verteld door Dinah Shore. Een bekende zangeres uit die tijd, die ook al haar stem verleende aan Make Mine Music.


In het verhaal van Bongo zien we hem in het circus, waar hij niet vrolijk is en verlangt naar de vrijheid. Hij is nieuwsgierig naar hoe het leven in het wild is. Wanneer hij ontsnapt, ontdekt hij hoe het leven in het bos is. Op een dag ontmoet hij de knappe berin Lulubelle, het is liefde op het eerste gezicht. Het oorspronkelijke idee voor de film was dat het een vervolg zou zijn op het verhaal van Dombo, waarbij dan gebruik gemaakt zou worden van een aantal van de figuren en omgevingen uit die film. Dit idee werd echter geschrapt en er werd besloten de film in kortere vorm samen te voegen met Mickey en de Bonenstaak.


Wanneer het verhaal van Bongo afgelopen is, komt Japie terecht in een ander huis. In deze live-action huiskamer zien we de bekende buikspreker Edgar Bergen, met zijn poppen Charlie McCarthy en Mortimer Snerd. Dit trio vermaakt het Disney sterretje Luana Patten, die haar debuut maakte met haar rol in Song of the South en later nog zou schitteren in andere Disney producties. Edgar vertelt het verhaal van Mickey en de Bonenstaak.


In Mickey en de Bonenstaak reizen we af naar Happy Valley. In deze vrolijke vallei gaat alles goed, totdat de gouden harp gestolen wordt. Hierdoor heerst er een enorme droogte, waardoor alle oogsten mislukken. De drie arme boeren Mickey, Donald en Goofy hebben daardoor nauwelijks nog wat te eten en worden gek van de honger. Als Mickey naar de markt gaat om hun laatste koe te verhandelen, komt hij terug met een boon, een toverboon welteverstaan. Uit deze boon groeit een reusachtige bonenstaak, die hen naar het kasteel van de reus Willie leidt. Mickey en zijn vrienden doen er alles aan om de gouden harp te redden uit de handen van de reus, zodat Happy Valley weer vrolijk wordt.


In de productiefase, die al begonnen was in 1938, werden diverse ideeën geopperd voor de avondvullende versie van Mickey en de Bonenstaak. Enkele ideeën sneuvelden evenwel, mede door het inkorten van de film. Zo zien we in de huidige versie niet van wie de gouden harp is. Een oorspronkelijk idee was om Minnie de rol van de koningin te geven, maar zij haalde de uiteindelijke versie van de film niet. Ook werd het idee om Jantje Fatsoen en Gideon terug te laten keren als twee handelaren die wel interesse hadden in Mickey's koe. Voordat de productie tijdelijk gestopt werd vanwege de Tweede Wereldoorlog, had Walt de stem van Mickey al ingesproken. Door de aanpassing van het verhaal in een later stadium van de productie, was Walt opnieuw nodig voor het inspreken van Mickey's stem. Hij had het echter te druk met andere projecten, waardoor hij dit overliet aan Jimmy Macdonald, die vanaf dan de taak ook overnam op een enkele uitzondering na. In de uiteindelijke versie van de film is dus zowel Walt's als Jimmy's stem te horen als die van Mickey Mouse. Om later de film nog als zelfstandige korte film uit te brengen, maakten de tekenaars van Disney nog een geanimeerde introductie. De live-action scènes met Edgar Bergen werden namelijk vervangen door animatiescènes met Ludwig van Drakestein en zijn insectenvriend Herman. 


Het is natuurlijk niet meer dan logisch dat ook deze film, net als voorgaande Disney Classics, in de bioscopen kwam. Aangezien er een achterstand was wat betreft het uitbrengen van de films, vanwege de Tweede Wereldoorlog, duurde het tot eind 1952 voordat het Nederlandse publiek kennis kon maken met Bongo de Circusbeer en opnieuw op avontuur kon met Mickey, Donald en Goofy. Ondanks dat de film gepromoot werd onder de Engelstalige titel Fun and Fancy Free, was het geluidsspoor van de film niet Engels, maar Nederlandstalig.


Vrij en Vrolijk kwam voor het eerst op VHS in de videotheken, vermoedelijk in de jaren ‘80. Dit was echter niet onder de filmtitel, op de cover staat enkel Mickey en de Bonenstaak en Bongo, het Circusbeertje. Als extraatje stond er nog beeldmateriaal op van Walt Disney World. De koopvideo uit de jaren ’90 werd wel uitgegeven onder de filmtitel Vrij en Vrolijk. Een heruitgave van de VHS verscheen enkele jaren na de millenniumwisseling, tegelijkertijd met de DVD-uitgave.



Naast de volledige film op VHS uit te brengen, bracht Disney Mickey en de Bonenstaak en Bongo uit in de Mini Disney Classics-serie. Beide segmenten van Vrij en Vrolijk kregen zo in 1993 hun eigen VHS-uitgave. Enkele jaren later kwam een heruitgave, waarbij beide verhalen gecombineerd werden met respectievelijk The Reluctant Dragon (De Vriendelijke Draak) en Peter en de Wolf (oorspronkelijk uit Make Mine Music).


De eerste, en tevens enige, DVD release was in 2003. Voor deze uitgave werd het beeld ontdaan van onzuiverheden en zag het er weer fris uit. Net als bij de VHS koos Disney er ook voor om, in ieder geval Mickey en de Bonenstaak, een losse release te geven. In 2004 verscheen Mickey en de Bonenstaak naast The Reluctant Dragon op volume 6 van de Walt Disney Sprookjes-serie. In 2010 verscheen Mickey opnieuw in de Walt Disney Classic Short Films-serie op volume 1, met als extra meerdere Mickey Mouse shorts. Als bonusmateriaal verscheen het Vrij en Vrolijk-segment ook nog op de DVD Mickey Mouse in Living Color: Volume 2 uit in 2004 als deel van de Walt Disney Treasures-reeks.


Een Blu-Ray van Vrij en Vrolijk is, in Nederland, (nog) niet verschenen. Wel is Vrij en Vrolijk te streamen via Disney’s eigen streamingsdienst Disney+.

Verzamel je Disney films op DVD? Dan mag deze klassieker uiteraard niet ontbreken. Vrij en Vrolijk op DVD is te koop bij onder andere Bol.com.

Bronnen: D23.com, Disneyinfo.nl en Delpher.nl